استراتژی اقیانوس آبی

«استراتژی اقیانوس آبی» در سال ۲۰۰۵، توسط دو نویسنده مشهور به نام‌های دبلیو چان کیم و رنه مابورنیا معرفی گردید و با این کار، انقلابی در دنیای کسب‌وکار به پا کردند. کتاب این استراتژی به ۴۳ زبان مختلف ترجمه شده و در ایران نیز در سال ۱۳۹۵ توسط انتشارات آریانا قلم منتشر گردید.

استراتژی اقیانوس آبی چیست؟ کاربردهای آن کجا است؟ کدام شرکت‌ها از این استراتژی بهره‌مند شده‌اند؟

استراتژی اقیانوس آبی، در واقع یک فرایند سیستماتیک و تکرارشونده است که با ارائه ابزارها، چارچوب‌ها و اصول به شما کمک می‌کند تا بتوانید فرصت‌های منحصربه‌فردی را در بازار شناسایی کنید. این استراتژی شما را به سمت بازاری هدایت می‌کند که در آن هیچ‌گونه رقابتی وجود ندارد و به جای تلاش برای افزایش تقاضا، شما باید آن را خلق کنید. به عبارتی، این استراتژی به شما یادآوری می‌کند که در اقیانوس آبی، خبری از جنگ برای بقا نیست؛ بلکه باید به دنبال فرصت‌های جدیدی باشید که به سرعت شما را به سودآوری برسانند.

هرچند «اقیانوس آبی» یک اصطلاح نوین است، نگاهی به تاریخچه صنعت نشان می‌دهد که ایجاد صنایع جدید همواره در همین اقیانوس‌های آرام به وقوع پیوسته است. نکته کلیدی این است که همزمانی ایجاد تمایز و کاهش هزینه‌ها کار آسانی نیست. بسیاری از شرکت‌ها بر این باورند که استراتژی اقیانوس آبی به معنای تمایز است، در حالی که تمرکز بیش از حد بر بهبود وضعیت موجود و نوآوری می‌تواند توجه به کاهش هزینه‌ها را به حداقل برساند.

در مجموع، استراتژی اقیانوس آبی یکی از صلح‌آمیزترین روش‌ها در برنامه‌ریزی استراتژیک به شمار می‌رود. به جای اینکه شما را به اقیانوسی پر از رقبا و چالش‌ها بیافکند، به آرامش و انحصاریی در یک استخر کوچک هدایت می‌کند.البته شناسایی اقیانوس‌های آبی همواره ساده نیست.

این موضوع به‌ویژه برای استارتاپ‌ها که منابع کمتری برای آزمون و خطا دارند، چالش‌ساز می‌شود. بهترین راهکار این است که با شناسایی نیازهایی که هنوز در بازار جواب داده نشده، شروع کنید و سپس توجه خود را به فرصت‌هایی معطوف کنید که توسط رقبای موجود به خوبی اجرا نمی‌شوند. شما باید به خوبی بدانید در کجا قرار دارید و با طراحی استراتژی مناسب، تصویر روشنی از وضعیت کنونی بازار در صنعت مورد نظر خود ارائه دهید

 چرا باید به استراتژی اقیانوس آبی توجه کنیم؟

دیر یا زود در اقیانوس‌های قرمز غرق خواهید شد. اگر استراتژی بازار شما صرفاً مبارزه برای بقا در یک بازار saturated و پررقابت باشد، نهایت انرژی‌تان صرف رقابت برای سهم بازار خواهد شد و به این ترتیب، با ورود هر رقیب جدید، سود شما کاهش خواهد یافت.

برای فرار از این چرخه معیوب، باید به سمت اقیانوس آبی حرکت کنید. به عنوان مثال، سیرک دوسولِی خود را به عنوان یک پدیده جدید معرفی کرد و با نواوری در نمایش، توانست منبع درآمد پایدار و سودآوری بالا ایجاد کند.در این روزها، عرضه‌ای که فراتر از تقاضا است در بازار وجود دارد. با وجود تکنولوژی‌های جدید، شرکت‌ها بیشتر از همیشه محصولات خود را تولید می‌کنند، اما این بدان معنا نیست که تقاضای کافی برای این عرضه وجود دارد. در اقیانوس‌های آبی، پیدا کردن فرصت‌های نو برای کسب سود اهمیت بیشتری دارد تا صرفاً خود سودآوری.

صنایع به مرور زمان جذابیت خود را از دست می‌دهند، به خصوص وقتی فضای رقابت بسیار سنگین می‌شود. رموز موفقیت شرکت‌های نوپا در این است که به سمت بازارهای بکر رو به شوند. به عنوان مثال، یک برند نوشیدنی در استرالیا به جای رقابت با رقبای بزرگ فرانسوی و ایتالیایی، خود را به عنوان یک نوشیدنی روزمره و دلپذیر معرفی کرد و بر این نکته تأکید داشت که محصولش به اندازه‌ای جذاب هست که در سبد خرید روزمره مردم قرار بگیرد.و در نهایت، باید به یاد داشته باشید که مقلدان همواره از راه خواهند رسید.

حتی اگر در اقیانوس آبی مستقر شوید، به زودی شرکت‌هایی در تلاش خواهند بود که از شما تقلید کنند. در چنین شرایطی، چابکی و توانایی تمایز سریع یکی از کلیدهای موفقی خواهد بود

برای درک بهتر مفهوم استراتژی اقیانوس آبی، نگاهی به تجربیات موفق برخی شرکت‌های جهانی خواهیم داشت: آی‌تیونز یکی از اولین شرکت‌هایی بود که توانست با ارائه راهکارهایی جدید در صنعت ضبط موسیقی، تغییری بنیادین ایجاد کند. قبل از آی‌تیونز، مردم برای خرید هر آلبوم باید به فروشگاه‌ها می‌رفتند، ولی اپل با این خدمت جدید، امکان خرید یک آهنگ به صورت آنلاین و با قیمت مناسب را فراهم کرد. شرکت بلومبرگ نیز با شناسایی نیاز بازار و تمرکز بر معامله‌گران و تحلیلگران به جای مدیران فناوری اطلاعات، موفق شده است در زمینه ارائه اطلاعات مالی تبدیل به یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌ها در این حوزه شود. به این ترتیب، استراتژی اقیانوس آبی نه تنها یک مفهوم بلکه یک ضرورت برای موفقیت در عصر کنونی است.